Dywersyfikacja ryzyka portfela inwestycyjnego

14 kwietnia 2022

Dywersyfikacja portfela to zainwestowanie swoich środków finansowych, przeznaczonych na oszczędności, w różne aktywa. Ujmując najprościej, dywersyfikacja portfela inwestycyjnego polega na podzieleniu swoich oszczędności na wybraną przez siebie liczbę grup, z których każda zostanie zainwestowana w inny sposób. Przykładem tego procesu jest zatem osadzenie części pieniędzy na lokacie inwestycyjnej, części – na rynku walutowym, a kolejnej części w złocie. Przeczytaj, dlaczego dywersyfikacja ryzyka jest istotna i poznaj jej strategie idealne dla początkujących inwestorów.

Cel i znaczenie dywersyfikacji portfela inwestycyjnego

Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego ma za zadanie rozproszyć ryzyko inwestycji. W ciekawy sposób obrazuje ją popularny teleturniej telewizyjny, w którym uczestnicy otrzymują dużą ilość gotówki i rozkładają ją na zapadniach przypisanych odpowiedziom na pytanie prowadzącego. Jeśli postawią całość na dobrą odpowiedź, zachowują wszystkie pieniądze. Jeżeli część położą przy błędnej, a część przy prawidłowej, do kolejnej rundy przechodzi tylko ta „poprawna” gotówka, a reszta zostaje utracona.

Omawiane rozproszenie ryzyka inwestycji odbywa się poprzez osadzenie części oszczędności w kilku aktywach, tak, by jak najmniejsza ich ilość została ewentualnie utracona. W tym porównaniu zapadnie są zatem aktywami, a zła odpowiedź – np. inflacją.

Ryzyko inwestycyjne – rodzaje

Poznając bliżej pojęcie dywersyfikacji ryzyka, warto wiedzieć, jakie tak właściwie może ono być i z jakimi wiązać się skutkami. Oto najbardziej podstawowe rodzaje ryzyka inwestycyjnego:

  • Ryzyko systematyczne – wynikają z czynników ogólnogospodarczych, takich jak polityka oraz losowych, np. wojny. Dzieli się na trzy bardziej konkretne kategorie:
    • Ryzyko inflacyjne – powstałe na skutek powszechnego wzrostu cen; może prowadzić do sytuacji, w której dochód uzyskany z inwestycji jest równy lub niższy kosztom jej utrzymania.
    • Ryzyko rynkowe – dotyczy zmian cen na rynku, takich jak np. stawki procentowe czy wartość akcji. Jego skutkiem może być spadek wartości inwestycji.
    • Ryzyko stopy procentowej – wpływają na nie wahania stopy procentowej oraz odsetek. Gdy te np. gwałtownie spadną, zainwestowane pieniądze będą „rosły” zdecydowanie wolniej, inwestor po określonym czasie inwestycji otrzyma zatem mniej pieniędzy, niż zakładał.
  • Ryzyka niesystematyczne (specyficzne) – powodowane sytuacją finansową podmiotu, w którego akcje zainwestował inwestor. Im lepiej mu się wiedzie, na tym wyższy zysk możesz liczyć, gdy zdecydujesz się osadzić swoje oszczędności np. w obligacjach danej spółki. Na ten rodzaj ryzyka inwestycyjnego wpływają między innymi dochody akcjonariusza, strajki pracownicze odbywające się w danej spółce czy jej nagły zły PR. Jego „podkategorie” to między innymi:
    • Ryzyko niedotrzymania warunków – dotyczy sytuacji, w której emitent nie dotrzyma ustalonych warunków inwestycji, tj. np. nie wypłaci inwestorowi należnych odsetek.
    • Ryzyko biznesowe – zagrożenie wystąpienia losowego zdarzenia, np. w branży akcjonariusza, na którego skutek wyniki finansowe spółki nie osiągają oczekiwanych wyników.
    • Ryzyko bankructwa – czyli całkowitego braku wypłacalności emitenta. Gdy wartość jego zobowiązań przewyższy dochody, nie będzie w stanie np. wypłacić odsetek należnych inwestorowi.
       

Dywersyfikacja portfela a ryzyka systematyczne i specyficzne

Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego jest najbardziej skuteczna względem ryzyk niesystematycznych. Zainwestowanie swoich pieniędzy w środki inwestycyjne różnych spółek pozwala znacznie uniknąć sytuacji, w której całość oszczędności zostanie utracona w wyniku przykładowego bankructwa jedynego emitenta. Gdy jest ich kilku, inwestor może stracić zdecydowanie mniej środków finansowych, jeśli zbankrutuje jeden z nich.

Ryzyka specyficzne (niesystematyczne) są nazywane niedywersyfikowalnymi. Teoretycznie nie da się ich zatem uniknąć. Można wyjaśnić to na przykładzie wojny, niestety mocno aktualnym. Wpływa ona negatywnie na całokształt ryku finansowego w sposób odgórny. Zainwestowanie pieniędzy w aktywa różnych spółek nie sprawi, że inflacja nie dotknie inwestora. Przy gwałtownym wzroście cen jego zysk wynikający z oszczędności może być dokładnie taki, jaki zakładał, jednak pozwoli na kupno mniejszej ilości dóbr. 

Są jednak metody inwestycji, które można nazwać stosunkowo bezpiecznymi nawet w obliczu poszczególnych ryzyk niesystematycznych. To przede wszystkim osadzenie swoich finansów w kruszcach wartościowych, takich jak złoto oraz srebro. Ich wartość również jest ruchoma i wspomniane ryzyka na nią wpływają, jednak w ogólnym rozrachunku ma tendencję wzrostową. Przykładowe złoto jest walutą znaną oraz obowiązującą na całym świecie, inflacja go nie dotyka, tak samo jak bankructwo emitenta i wiele innych czynników o negatywnym wpływie na oszczędności.

Strategie dywersyfikacji ryzyka inwestycyjnego

Nie ulega wątpliwości, że dywersyfikacja portfela inwestycyjnego jest niezwykle ważna i zdecydowanie warto się na nią zdecydować. Trzymanie wszystkich środków w jednym aktywie budzi znacznie większe ryzyko utraty ich części, całości bądź zysku, niż podział na kilka metod inwestycji. A jak podejść do tego procesu, by mądrze i bezpiecznie osadzić swoje oszczędności?

Popularną metodą dywersyfikacji ryzyka jest inwestowanie w mniej typowe aktywa. Załóżmy zatem, że planujesz przede wszystkim kupić złoto, ale chcesz zapewnić sobie jeszcze większe bezpieczeństwo i część pieniędzy odłożyć „do rośnięcia” w inny środek. Możesz skupić się na najczęściej wybieranych metodach inwestowania, takich jak konto oszczędnościowe czy papiery wartościowe, ale możesz też postawić na alkohole, dzieła sztuki czy ziemię.

Kolejna chętnie wykorzystywana strategia to regularna alokacja środków. Termin ten oznacza przenoszenie finansów między różnymi aktywami o zróżnicowanym poziomie ryzyka inwestycyjnego. Metoda ta wymaga jednak sporego zaangażowania oraz uważnego obserwowania zachowań rynku finansowego. 

Nadmierna dywersyfikacja ryzyka

Przede wszystkim jednak, podchodząc do dywersyfikacji swojego portfela inwestycyjnego, należy mieć na uwadze poziom podziału środków finansowych. Początkującym inwestorom często wydaje się, że w im więcej aktywów zainwestują, tym staną się bezpieczniejsi. W teorii tak właśnie jest, trzeba mieć jednak na uwadze konieczność monitorowania postępów inwestycji. Ujmując najprościej: należy tak dostosować poziom dywersyfikacji do własnych możliwości i potrzeb, by nie „pogubić się” w podziale swoich środków i nie utracić nad nimi kontroli.