Złoto budzi zainteresowanie i pożądanie od stuleci. Niestety, wprost proporcjonalnie do ceny kruszcu, rośnie aktywność nieuczciwych oferentów żerujących na ludzkiej niewiedzy i naiwności. Jak rozpoznać złoto i odróżnić je od tak powszechnie wykorzystywanego tombaku? Co to tak właściwie jest tombak? Jak sprawdzić złoto domowym sposobem? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu!

Tombak – co to jest i czym różni się od złota?

Tombak to stop miedzi z cynkiem. Jest najczęściej wykorzystywanym przez nieuczciwych sprzedawców materiałem do tworzenia przedmiotów imitujących wyroby ze złota. Wynika to z faktu, że znaczna zawartość miedzi (przynajmniej 80%) nadaje tombakowi charakterystyczną, żółtą barwę, która do złudzenia przypomina barwę złota. Podobieństwa kończą się jednak na kolorystyce. 

Wprawne oko złotnika czy zegarmistrza szybko wyłapie istotne różnice między tombakiem a złotem, jednak turysta bądź zaczepiony na ulicy przechodzień prawdopodobnie ich nie dostrzeże. Jego czujność może również uśpić naciągana historia opowiedziana przez oszusta bądź konkurencyjna cena oferowanych wyrobów. Mimo licznych historii ofiar oszustów, telewizyjnych reportaży i relacji turystów powracających z Egiptu, Turcji czy Maroko, skala przestępczej działalności pozostaje ogromna.

Straty związane z zakupem fałszywego złota mogą być dotkliwe, gdyż tombak jest praktycznie bezwartościowy – przynajmniej kilkudziesięciokrotnie tańszy od złota. Z tego właśnie względu jest tak chętnie wykorzystywany przez oszustów i domokrążców. Tak zwane „złoto głupców” oferuje również wiele serwisów internetowych jak i stacjonarnych punktów sprzedaży. Skala problemu jest bardzo duża. Co zatem zrobić, by zweryfikować czy świeżo zakupione lub posiadane, teoretycznie złote monety, sztabki czy biżuteria są prawdziwe? Jak sprawdzić złoto w domu? Jak odróżnić złoto od tombaku?

Jak rozpoznać złoto domowym sposobem?

Przed kosztownym błędem i zakupem fałszywego złota uchronić może jego wstępna weryfikacja. Sposobów na sprawdzenie autentyczności biżuterii z rzekomo królewskiego kruszcu jest co najmniej kilka.  Jak sprawdzić złoto domowym sposobem? Jak uniknąć zakupu fałszywego złota lub złota o niższej próbie?

• Jak rozpoznać złoto „gołym okiem”? Znaki probiercze

Pierwszym krokiem pozwalającym na zminimalizowanie prawdopodobieństwa oszustwa przez nieuczciwego sprzedawcę, powinno być sprawdzenie oznaczeń występujących na oferowanym wyrobie. Porównanie wybitego znaku z tabelą polskich cech i znaków probierczych, nazywanych również cechą probierczą, pozwoli uniknąć niepotrzebnego rozczarowania. Wszystkie niezbędne informacje oraz obowiązujące oznaczenia dostępne są na stronach internetowych Głównego Urzędu Miar. W dobie internetu i powszechnego dostępu do nowoczesnych narzędzi komunikacyjnych, dokonanie takiej weryfikacji nie powinno stanowić najmniejszego problemu. Obowiązującą tabelą cech i znaków probierczych dysponuje też każdy uczciwy sprzedawca czy kupiec złota.

Czym tak właściwie jest cecha probiercza? To prawnie chroniony symbol urzędowy, który potwierdza zawartość danego metalu szlachetnego w wyrobie, na którym został wybity. Składa się z ilustracji, która symbolizuje rodzaj metalu, litery określającej miejscowość urzędu probierczego, w którym wyrób został oznakowany oraz oznaczenia próby. Na złoto wskazuje wizerunek rycerza. Tombak, jeśli jest oznaczony uczciwie, będzie miał wybity znak składający się ze skrótu MET.

• Jak sprawdzić złoto w domu? Próba magnesu

Szybkim sposobem sprawdzenia autentyczności złota będzie wykorzystanie do testu magnesu. Złoto, podobnie zresztą jak srebro, jest diamagnetykiem, co oznacza, że nie wykazuje żadnych właściwości magnetycznych. Drgnięcie biżuterii po przyłożeniu magnesu nie musi jednak oznaczać, że jest ona fałszywa. Właściwości magnetycznych nie wykazuje bowiem złoto 24-karatowe. Wyroby wykonane ze złota niższej próby, czyli stopy złota z innymi metalami, na działanie magnesu mogą zareagować.

Co ciekawe właściwości magnetyczne wykazuje platyna, dlatego też nie w każdym przypadku test przeprowadzony przy użyciu magnesu musi zakończyć się rozczarowaniem – może się bowiem okazać, że biżuteria uznawana przez właściciela za srebrną, jest wykonana z wielokrotnie droższej platyny.

• Jak profesjonalnie sprawdzić złoto? Próba kwasu

Kolejną metodą na to, jak sprawdzić złoto, jest użycie kwasu azotowego. To jednak sposób wymagający pewnej wiedzy i umiejętności. Nie jest też uniwersalna, bowiem kwas azotowy „nadgryza” złoto poniżej próby 500 (12 karatów). Stop zawierający ponad 50% złota nie zostanie zweryfikowany przy pomocy tej metody. Jak sprawdzić złoto kwasem? Mając na uwadze kwestie bezpieczeństwa, warto zadanie to powierzyć profesjonalistom. Alternatywą dla kwasu azotowego może być specjalny zestaw do testowania złota. Niestety ceny zestawów z profesjonalnymi narzędziami i preparatami są naprawdę wysokie.

• Jak rozpoznać złoto bez preparatów? Analiza kolorystyki

Czyste złoto jest delikatne, jednak nie rdzewieje i nie plami się. Większość wyrobów złotniczych wykonana jest jednak ze stopów, a więc z wykorzystaniem metali, które na skutek ścierania i reakcji z wodą czy powietrzem mogą tworzyć na powierzchni pewne przebarwienia. Ich obecność powinna wzbudzić podejrzenia i skłonić do bliższego zbadania wyrobu.

• Jak sprawdzić złoto prostym domowym sposobem? Analiza gęstości

Każdy metal charakteryzuje się nieco inną gęstością – w przypadku złota jest to 19,3 g/cm³, gęstość srebra wynosi 10,5 g/cm³. Stosując tzw. metodę Archimedesa, można przeprowadzić test polegający na obliczeniu objętości wody wypartej przez badany przedmiot ze szklanego naczynia, a następnie ustaleniu gęstości badanego wyrobu. Metoda ta jest nieco skomplikowana i wymagająca, jednak przeprowadzenie złożonych obliczeń jest skutecznym sposobem na to, jak rozpoznać złoto i pozwoli uchronić się przed podjęciem niewłaściwej decyzji.

• O czym jeszcze warto pamiętać, kupując złoto?

Bardzo istotne jest pochodzenie złota. By uniknąć niepotrzebnego rozczarowania, najrozsądniej jest dokonywać zakupów w stacjonarnych punktach sprzedaży. Wówczas nie trzeba się zastanawiać, jak sprawdzić złoto, o udowodnienie jego prawdziwości oraz próby można bowiem poprosić sprzedawcę, który np. wykona próbę kwasową. Złoto oferowane przez domokrążców czy podejrzane serwisy internetowe bardzo często okazuje się fałszywe. 

W odróżnieniu prawdziwej okazji od próby oszustwa pomoże również znajomość aktualnych cen kruszców oraz cen biżuterii. Należy jednak pamiętać, że każda domowa metoda rozpoznawania złota nie daje 100% gwarancji. Swoje przypuszczenia warto każdorazowo zweryfikować w zakładzie złotniczym bądź skupie złota.