Monety 2 zł – w Polsce korzysta z nich każdy, kto nie stroni od gotówki. Nie wszyscy jednak wiedzą, że przyjmując resztę po płatności gotówkowej, można zamiast „klasycznej” dwuzłotówki obiegowej, otrzymać okolicznościowe 2 zł. W każdym razie: przy odrobinie szczęścia. Te monety okolicznościowe to wyjątkowe złote okazy o ciekawej historii, emitowane do 2014 roku przez Narodowy Bank Polski, a dziś: pożądane przez kolekcjonerów.   

Czym się różnią 2 zł okolicznościowe od obiegowych?

Zacznijmy od podstaw, czyli od tego, dlaczego warto w ogóle zwracać uwagę na rodzaj dwuzłotówki, jaką ma się w portfelu, kieszeni, na dnie szuflady czy skrytek samochodowych.

Co do zasady jako codzienny środek płatniczy służą nam monety obiegowe. Czyli emitowane właśnie po to, by móc nimi płacić. Są „wypuszczane” zatem w wysokich nakładach i nie mają wyjątkowych dla poszczególnych serii walorów estetycznych. Na rewersie monet 2 zł III RP widnieje wizerunek orła będący oficjalnym godłem Rzeczypospolitej Polskiej (projekt Zygmunta Kamińskiego), nazwa kraju emitenta oraz rok emisji, a na awersie: nominał. Dwuzłotówki obiegowe III RP wykonywane są z następujących stopów metali: brązal (pierścień) i miedzionikiel (rdzeń monety).

Jednak można również trafić na będące w obiegu dwuzłotówki okolicznościowe. A monety okolicznościowe są emitowane celem upamiętnienia ważnych wydarzeń oraz ich rocznic, wyjątkowych postaci bądź działalności czy nawet zwierząt lub roślin (np. wyginiętym, zagrożonym) i nie tylko. Z tego względu monety okolicznościowe mają ograniczony nakład i są nabywane przez kolekcjonerów. Nierzadko również przez inwestorów, świadomych tego, że wartość przedmiotów limitowanych z czasem wzrasta. Co charakterystyczne dla okolicznościowych dwuzłotówek emitowanych od 1996 roku, były wykonywane ze stopu Nordic Gold, który nadaje im charakterystycznej złocistej barwy.

Spójrz jeszcze na szybkie podsumowanie różnic między dwuzłotówkami okolicznościowymi i obiegowymi:

Wcale nie złote 2 złote, choć o złotej barwie

Okolicznościowe dwuzłotówki nazywa się potocznie złotymi 2 zł wyłącznie ze względu na ich barwę. A przynajmniej tych, których nakład był największy, czyli emitowanych od 1996 do 2014 roku. Stop o nazwie Nordic Gold, choć wygląda na złoto, wcale złotem nie jest. W rzeczywistości okolicznościowe monety 2 zł składają się:

• w 89% z miedzi,
• w 5 proc. z cynku,
• w 5 proc. z aluminium
• i w 1 proc. z cyny.

Za złocisty kolor tych monet okolicznościowych odpowiada więc przede wszystkim miedź, której naturalna barwa jest czerwonobrązowa, co w połączeniu z pozostałymi metalami daje taki właśnie „fałszywie złoty” efekt.

„Złote” dwuzłotówki, czyli monety okolicznościowe o zawiłych losach

Monety okolicznościowe o nominale 2 zł wybijane były w tym samym celu, co wszystkie swojego rodzaju: upamiętnienia ważnych postaci zasłużonych dla nauki, kultury czy sportu, uczczenia kolejnych rocznic wydarzeń historycznych czy przybliżenia polskich tradycji. I nie tylko.

Okolicznościowe dwuzłotówki stanowiły przedłużenie serii monet o nominale 20000 zł, które zostały wycofane z obiegu w wyniku denominacji. Pierwszą okolicznościową dwuzłotówkę Narodowy Bank Polski wyemitował w kwietniu 1995 roku – upamiętniała ona zbrodnię w Katyniu, Miednoje i Charkowie. Moneta wybita została w miedzioniklu.

Od 1996 roku miedzionikiel został zastąpiony wspomnianym stopem Nordic Gold. Pierwsza moneta wykonana z tego materiału była wyemitowana w maju 1996 roku ‒ przedstawiała króla Zygmunta II Augusta. Poza nielicznymi wyjątkami okolicznościowe dwuzłotówki ze stopu Nordic Gold mają średnicę 27 mm i wagę 8,15 g.

Monety okolicznościowe o nominale 2 zł emitowane były przez NBP do kwietnia 2014 roku. Dwudziestego czwartego kwietnia ukazała się ostatnia „złota” moneta 2 zł upamiętniająca setną rocznicę urodzin Jana Karskiego. W maju 2014 roku rozpoczęła się emisja monet okolicznościowych o nominale 5 złotych, które zastąpiły bilion dwuzłotowy.

Serie okolicznościowych monet 2 zł, na które warto zwrócić uwagę

Przez 19 lat Narodowy Bank Polski wyemitował aż 260 wzorów okolicznościowych dwuzłotówek. Do wykonywania projektów kolejnych numizmatów zapraszani byli uznani polscy graficy. Ciekawostką może być fakt, że dwuzłotówka wydana w 2003 roku z okazji „dziesiątych urodzin” Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy jako jedyna moneta okolicznościowa ma otwór w centralnym miejscu. Z kolei moneta 2 zł upamiętniająca pięćdziesięciolecie działalności Programu Trzeciego Polskiego Radia ma kształt kwiatu hiszpańskiego.

• Okolicznościowe 2 zł „Historia polskiej muzyki rozrywkowej”

Część okolicznościowych dwuzłotówek ukazała się w ramach serii tematycznych. Jedną z ciekawszych jest zainaugurowana w 2009 roku seria „Historia polskiej muzyki rozrywkowej”. Na tych okolicznościowych 2 zł upamiętnieni zostali najwybitniejsi piosenkarze i kompozytorzy, którzy wywarli widoczny wpływ na polską scenę muzyczną: Czesław Niemen, Krzysztof Komeda, Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski i Agnieszka Osiecka.

• Okolicznościowe 2 zł „Polscy Malarze XIX/XX wieku”

Serią monet upamiętnieni zostali także najwybitniejsi polscy malarze XIX i XX wieku. Na tych okolicznościowych dwuzłotówkach znaczyły się podobizny m.in. Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Władysława Strzemińskiego i Józefa Chełmońskiego.

• Okolicznościowe 2 zł „Zwierzęta świata”

Jedną z najliczniejszych serii monet okolicznościowych 2 zł jest „Zwierzęta świata” przedstawiająca gatunki zagrożone całkowitym wyginięciem. Zainaugurowana została jeszcze przed denominacją, w 1993 roku. Narodowy Bank Polski wyemitował wówczas monety o nominałach 20 000 zł i 300 000 zł przedstawiające jaskółki.

Kolejne zagrożone gatunki pojawiały się już na monetach o nominale 2 zł i 20 zł – wśród nich znalazły się m.in. jelonek rogacz, ropucha paskówka, wilk, paź królowej, węgorz europejski, morświn, foka szara i sokół wędrowny.

• Okolicznościowe 2 zł „Polskie kluby piłkarskie” i inne nawiązujące do sportu

Okolicznościowe dwuzłotówki z serii „Polskie kluby piłkarskie” to prawdziwa gratka dla fanów piłki nożnej. Znalazły się na nich trzy polskie kluby: Legia Warszawa, Polonia Warszawa oraz Warta Poznań.

Monety 2 zł wydawane były także w celu upamiętnienia bieżących wydarzeń sportowych – kolejne dwuzłotówki wydawane były m.in. z okazji XXVI Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atlancie w 1996 roku, XVIII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Nagano w 1998 roku czy Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Korei i Japonii w 2002 roku.

• Okolicznościowe 2 zł: wiele innych serii

Narodowy Bank Polski wyemitował również liczne inne serie okolicznościowych dwuzłotówek, takie jak:

• „Miasta w Polsce”,
• „Historyczne Miasta w Polsce”,
• „Herby Województw”,
• „Dzieje Złotego”,
• „Historia Jazdy Polskiej”,
• „Jak Paweł II”,
• „Polscy Podróżnicy i Badacze”,
• „Polska Droga do Wolności”,
• „Polski Rok Obrzędowy”,
• „Polskie Okręty”,
• „Zabytki Kultury Materialnej w Polsce”,
• „Poczet królów i książąt polskich”,
• „Wielkie Bitwy”.

Warto pamiętać o tym, że monety okolicznościowe 2 zł są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. To znaczy, że można posługiwać się nimi w takim sam sposób jak „normalnym” bilonem. Ich siła nabywcza wynosi 2 zł, jednak wartość kolekcjonerska może być wielokrotnie wyższa. Właśnie dlatego warto zwrócić uwagę na to, jakie dwuzłotówki ma się w posiadaniu… i z entuzjazmem (niekoniecznie mocno okazywanym!) przyjmować wszelkie „nietypowe” okazy w ramach reszty za zakupy.