100 dukatów Zygmunta Starego, 20 złotych, Seria: Historia Monety Polskiej

Jedenasta moneta z emitowanej przez Narodowy Bank Polski serii „Historia monety Polskiej” została poświęcona 100 dukatom Zygmunta III Wazy, 350-gramowej złotej monecie, będącej prawdziwym arcydziełem barokowej sztuki mincerskiej i perełką polskiej numizmatyki.

• wartość pamiątkowa i historyczna
• srebro próby 925
• połączenie tradycji i współczesnej sztuki menniczej
• atrakcyjna stylistyka
• ograniczony nakład

Historia:
W świecie numizmatyki sto dukatów koronnych Zygmunta III Wazy jest prawdziwym rarytasem. Świadczy o tym rozbudowany projekt tej pięknej monety. Nieprzypadkowo jest on utrzymany w stylistyce barokowej – Wazowie propagowali ten nurt w architekturze i sztuce. Patrzące na monetę niewprawione oko laika zapewne zgubi się w natłoku szczegółów. Imponująca studukatówka ma średnicę niemal 7 centymetrów i wagę blisko 350 g. Tym samym wypełnia ona dłoń dorosłego człowieka. Ze względu na pokaźny rozmiar i kunsztowną formę moneta ta bywa zaliczana do medali. Grono badaczy uważa, że powstała na zamówienie mennicy bydgoskiej jako kosztowny dar dla króla lub osób z jego najbliższego otoczenia. Nieodosobnione są też głosy, że wykonano ją na prośbę samego władcy: moneta mogła stanowić wyróżnienie za waleczność w wojnie polsko-tureckiej (1620-1621). Wskazywałby na to jej rok emisji.

Na rewersie widnieje wizerunek króla w paradnej zbroi z naramiennikami w formie lwich głów. Wyłania się spod niej koronkowy kołnierz, a pierś władcy dodatkowo zdobi łańcuch z orderem Złotego Runa oraz szarfa dowódcy. Napis otokowy informuje, że Zygmunt III jest królem Polski i Szwecji. Przy wnikliwej analizie dostrzeżemy inicjały SA (medalier – Samuel Ammon) oraz rok emisji (1621) w dole popiersia, na granicy liściennej obwódki otokowej. 

Powierzchnia awersu obfituje w detale. W jej centralnej części widnieje dziewięciopolowa tarcza z herbami Polski, Szwecji, Litwy, Gotlandii i Wazwów, zwieńczona koroną i otoczona łańcuchem orderu Złotego Runa. Warto zauważyć, że ten ostatni element pojawia się zarówno na awersie, jak i rewersie studukatówki. Nad koroną możemy dostrzec rozdzielony krzyżem rok emisji. W tle za tarczą herbową widnieją liczne elementy dekoracyjne: ptaki, pęki owoców, maszkarony. Łaciński napis otokowy na awersie informuje o obszarach sprawowanej przez króla władzy: „wielki książę litewski, ruski, pruski”. Inicjały Jakuba Jacobsona van Emdena wskazują na wybicie monety w mennicy bydgoskiej, której był dzierżawcą. Nominał został wybity na rancie monety.