Awers i rewers monety – wyjaśniamy co to jest

25 października 2021

Z monetami wiąże się sporo terminów, które bywają niezrozumiałe dla osób niezaznajomionych z tematem. Wśród nich są nawet te powszechnie znane, takie jak tytułowy awers i rewers. Rozwiejmy zatem kilka wątpliwości dotyczących tych części monety i zastanówmy się, co je właściwie różni.

Zacznijmy od tego, że choć awers i rewers kojarzą się przede wszystkim z monetami, to jednak w praktyce odnoszą się również do innych zdobionych, płaskich przedmiotów, które pokryte są z jednej lub dwóch stron grafiką, drukiem lub malowidłem. Mogą zawierać płaskorzeźbę czy wyryty wizerunek, przy czym ważne jest, żeby w danym przedmiocie występował swobodny dostęp do obu jego stron. Te strony nazywane są właśnie awersem i rewersem, więc siłą rzeczy terminy te mogą funkcjonować wyłącznie razem. Uściślając, nie ma rzeczy, która miałaby tylko awers lub rewers, choć warto zaznaczyć, że jedna z jej stron może nie zawierać żadnej grafiki, malowidła czy druku.  

Awers – co to jest i czym się charakteryzuje? 

Awers jest tą główną, istotniejszą stroną monety lub innego przedmiotu (określaną też mianem przedniej lub prawej), ale wbrew pozorom nie zawsze łatwo jest go rozpoznać. Warto zatem wiedzieć, że wskazuje na niego obecność symbolu emitenta lub np. informacja o okolicznościach wyprodukowania przedmiotu (w przypadku m.in. medali). Jeśli chodzi o awers monety, symbolem emitenta jest zwykle godło, nazwa państwa albo przydomek, nazwisko lub podobizna panującego. Awers jest ważniejszy niż rewers, ponieważ wspomniane oznaczenie decyduje o tym, że moneta jest pełnoprawnym, oficjalnym środkiem płatniczym. 

Warto zauważyć, że z uwagi na swój oficjalny charakter, awers zwykle bazuje na tym samym, niezmiennym układzie graficznym – inaczej mówiąc, wygląda on tak samo na różnych monetach danego emitenta. Dobrym przykładem są tutaj aktualne polskie złote i widniejący na nich orzeł w koronie. Niezależnie, którą polską monetę weźmiemy do ręki, jej główna część będzie wyglądać bardzo podobnie lub wręcz tak samo. 

Czym jest rewers i co go definiuje? 

Drugą, mniej ważną stroną przedmiotu, jest rewers, który określa się też jako tył lub stronę lewą. W przypadku monet często posługujemy się także potocznym określeniem „reszka”, które pochodzi z języka rosyjskiego i jest po prostu synonimem rewersu. 

Rewers monety przedstawia najczęściej nominał (czasem pojawia się on też na awersie), a zwykle również jakiś motyw i ewentualnie inne dodatkowe informacje. Co ważne, wykazuje duże zróżnicowanie graficzne, także w obrębie tego samego emitenta. Przykładem niech będą tutaj zwykłe monety obiegowe i kolekcjonerskie emitowane przez Narodowy Bank Polski. O ile ich awers przedstawia zawsze „tego samego” orła białego (w przypadku monet kolekcjonerskich jest na nim dodatkowo nominał), tak nie ma dwóch identycznych lub choćby podobnych rewersów. 

Awers i rewers w monetach euro 

Rewers zawiera zwykle nominał, dlatego wiele osób przypisuje mu większą wagę. To intuicyjne podejście wydaje się mieć sens, niemniej w numizmatyce co do zasady jest odwrotnie – zwykle góruje awers, czyli wspólna, niezmienna część dla różnych monet danego emitenta. W tym miejscu warto jednak wspomnieć o euro, które stanowi jeden z nielicznych wyjątków. Otóż w przypadku tych monet wspólna i niezmienna graficznie jest część, na której wybijany jest nominał i to właśnie ją uznaje się za awers. Narodowe symbole emitentów, które różnią się w zależności od kraju, występują natomiast na rewersie, czyli tylnej części monet.  

Co jeszcze warto wiedzieć? 

O awersie i rewersie najczęściej mówi się w kontekście monet, medali czy orderów, ale pojęcia te nierzadko stosuje się też w odniesieniu do plakietek, odznak, obrazów, rycin, grafik, ręcznie zdobionych druków, sztandarów czy proporczyków. Mają one również zastosowanie w stosunku do rozmaitych przedmiotów liturgicznych czy ołtarzy skrzydłowych. Warto jednak podkreślić, że terminów awers i rewers nie odnosi się np. do pieniędzy papierowych. W tym wypadku należy posługiwać się jedynie określeniami: przednia i tylna część banknotu.