Platyna, w porównaniu ze złotem i srebrem, jest stosunkowo młodym produktem inwestycyjnym – została odkryta w połowie XVIII wieku. Ten rzadki metal szlachetny jest niesłusznie często pomijany przez inwestorów, mimo jego niekwestionowanych zalet – platyna to niezastąpiony surowiec w przemyśle medycznym, energetycznym, chemicznym i transportowym. jakiej formie można ją dostać i jakie są oraz od czego zależą ceny platyny? 

Do czego służy platyna?

Platyna nie należy do czołówki najpopularniejszych surowców – na 25 uncji wydobytego złota, przypada zaledwie niecała uncja platyny. Mimo tego, platyna jest obecna w wielu dziedzinach codziennego życia: jest wykorzystywana do produkcji luksusowej biżuterii, monitorów z tlenkiem węgla czy katalizatorów samochodowych. Platyna jest szczególnie ceniona w branży jubilerskiej. Jest tak ze względu na jej efektowny, srebrny połysk, oraz dużą wytrzymałość – jest twardsza od złota i nie niszczy się z upływem czasu.

Platyna nie należy do czołówki najłatwiej dostępnych surowców – na 25 uncji wydobytego złota przypada zaledwie niecała uncja platyny.

Mimo tego platyna jest obecna w wielu dziedzinach codziennego życia. Wykorzystuje się ją do produkcji luksusowej biżuterii, monitorów z tlenkiem węgla czy katalizatorów samochodowych. Te ostatnie sprawiają, że branża motoryzacyjna jest jedną z tych, które wykazują najwyższe zapotrzebowanie na platynę (nawet 48 proc. ogółu zapotrzebowania w 2008 roku).

Platyna jest też szczególnie ceniona w branży jubilerskiej (ok. 22 proc. ogółu zapotrzebowania w 2008 roku), ze względu na jej efektowny, srebrny połysk oraz dużą wytrzymałość. To metal szlachetny twardszy od złota i nie niszczy się z upływem czasu, w związku z czym produkuje się z niego między innymi obrączki ślubne oraz pierścionki zaręczynowe.

Nie ma więc jednej odpowiedzi na pytanie, do czego służy platyna. To niezwykle wszechstronny surowiec, istotny dla w zasadzie całej branży przemysłowej. Poza powyższymi jej zastosowaniami platyna wykorzystywana jest również:

• w przemyśle naftowym i rafineryjnym – np. do produkcji ogniw paliwowych,
• w przemyśle elektronicznym i elektrycznym – tu platyna sprawdza się np. do produkcji osłon przewodów czy elektrod, części do komputerów, smartfonów i urządzeń AGD oraz wielu innych,
• w branży medycznej – np. do produkcji protez, a także jako platyna koloidalna (nanokoloidalny roztwór mikroskopijnych cząsteczek platyny w wodzie) do wytwarzania leków w różnej formie, na takie dolegliwości jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, alergiczne zapalenie skóry, a nawet pomagających w walce z nowotworami,
• w branży beauty – platyna jest tu wykorzystywana w postaci platyny koloidalnej do wytwarzania kosmetyków redukujących przebarwienia skóry, odmładzających, rozjaśniających, zwiększających elastyczność cery oraz łagodzących podrażnienia.

Monety i sztabki – istotne zastosowanie platyny

Zastosowanie platyny nie kończy się na przemyśle motoryzacyjnym, rafineryjnym, jubilerskim, elektronicznym czy medycynie i beauty. Bo surowiec ten jest szeroko wykorzystywany również w branży menniczej. Ale zanim przejdziemy do omówienia tego wątku, opowiemy nieco o ciemniejszej stronie zastosowania platyny.

Niechlubna historia platyny, czyli od fałszywego srebra po rzadkie sztabki i monety

Nim potencjał platyny został w pełni odkryty, dostrzegali go… głównie oszuści. W XIII wieku służyła w dużej mierze do fałszowania srebrnych monet.

Platyna była długo uważana za nieprzydatny surowiec, o czym najlepiej świadczy sama historia jej nazwy. Oficjalnie przyjmuje się, że ten metal szlachetny został odkryty w 1735 roku w Kolumbii przez astronoma Antoniego de Ulloa. W jednej ze swoich opowieści przygodowych, w 1736 roku, de Ulloa nazwał swoje odkrycie słowem „platina”, czyli pogardliwym zdrobnieniem od „plata” – hiszp. „sreberko”, od „srebro”.

A ponieważ w tamtym okresie fałszerstwa z wykorzystaniem platyny stały się dość popularne, niszczono jej zapasy (dziś absolutnie nie do pomyślenia!). Co więcej, bywała wyrzucana ze względu na jej „nieużyteczność” lub stosowana jako wypełniacz w sztabkach złota.

W historii platyny można dostrzec sporą ironię losu. Traktowana dawniej po macoszemu, jako „gorsze srebro”, we współczesnym świecie platyna bywała droższa od złota. Co więcej, jest niezastąpionym surowcem dla wielu branż i doczekała się własnego, ważnego stołu na rynku menniczym.

Jak jest teraz? Zastosowanie platyny w przemyśle menniczym

Dawniej wykorzystywana do fałszerstw numizmatycznych, dziś istotnym zastosowaniem platyny są wyroby mennicze: monety oraz sztabki. Pierwsze w pełni platynowe monety zostały wybite w XIX wieku w Rosji. To również okres, w którym sztabki platyny zaczęły stanowić prestiżowy, luksusowy produkt.

Obecnie sztabki oraz bulionowe monety platynowe, aby mogły zostać uznane za produkt inwestycyjny, muszą mieć próbę co najmniej 999,5. Oznacza ona, że wyrób zawiera 99,95 proc. czystej platyny. Co ciekawe, platynowe monety są często droższe od złotych i srebrnych. Wynika to z wyższych kosztów produkcji i trudnej dostępności platyny, potencjalnej atrakcyjności dla kolekcjonerów oraz dość niskich nakładów.

Do najpopularniejszych monet platynowych, które cieszą się ogromnym zainteresowaniem inwestorów i kolekcjonerów, należą:

• platynowa Britannia,
• platynowy Wiedeński Filharmonik,
• platynowy Amerykański Orzeł,
• platynowy Australijski Orzeł,
• platynowy Kanadyjski Liść Klonowy,
• platynowa Australijska Koala,
• platynowa seria Bestie Królowej,
• platynowa seria Bestie Tudorów,
• platynowa St. Helena, Rose Crown Guinea.

Ceny platyny – od czego zależą?

Ceny platyny są uzależnione od różnych czynników – tych samych, które mają wpływ na wartość srebra i złota. Mowa tu przede wszystkim o trendach ekonomicznych, postępie technologicznym oraz inflacji. Jednak to nie wszystko. Ceny platyny są zależne również od dwóch unikalnych dla tego metalu czynników – wpływu Republiki Południowej Afryki i przemysłu motoryzacyjnego. Dlaczego akurat od tych dwóch?

W RPA znajduje się ok. 95 proc. światowych zasobów platyny, co stanowi 75 proc. światowej produkcji tego metalu. Jeszcze kilka lat temu RPA dotknął problem spowolnienia gospodarczego oraz strajków górników, co miało znaczący wpływ na ówczesny kurs platyny.

Jak wspomnieliśmy podczas omawiania zastosowania platyny, jest ona niezbędna do produkcji katalizatorów, na co przeznaczana jest ogromna część tego surowca. Można zatem łatwo wywnioskować, że na popyt na platynę, a tym samym na jej kurs, będzie miała wpływ kondycja przemysłu samochodowego.

Ponieważ platyna jest niezwykle rzadkim metalem szlachetnym, a jej złoża oczywiście się nie odnawiają, to wpływ na jej cenę mają również topniejące zasoby. Dla zobrazowania jej rzadkości wystarczy spojrzeć na poziom wydobycia platyny oraz złota, czyli metalu szlachetnego, który występuje nawet w Polsce (czytaj więcej: Złoża i kopalnie złota w Posce). W 2023 roku wydobyto na całym świecie ok. 3000 ton złota i zaledwie 180 ton platyny.

Ceny platyny – kto je ustala?

Najbardziej rzetelne informacje dotyczące kursu i cen platyny można uzyskać za pośrednictwem Londyńskiego Stowarzyszenia Rynku Kruszców (LBMA). To właśnie tam, dwa razy dziennie, są ustalane na aukcjach referencyjne ceny tego surowca – o 9.45 i 14.00 czasu lokalnego. Ceny są podawane w dolarach amerykańskich, za uncję próby 0,9995.

Dodatkowo ceny platyny są niezależnie administrowane przez Londyńską Giełdę Metali – London Metal Exchange (LME) – która jest spółką zależną LBMA.